اونودولمازحسن بئی دمیرچی نین آد گونون باغلی گونئی آزربایجان میللی قورتولوش حرکاتی قوتلاما بیلدیریسی
آد گونون میللتیمیزه، آزربایجانیمیزا قوتلو اولسون سئوگیلی اوستاد!
گونئی آزربایجان میللی قورتولوش حرکاتی
آزربایجان تورک میللتینی ائدیر.
ائلدار قاراداغلی
حسن بئی دمیرچی نین اونودولماز خاطرهسینه
شوبههسیز کی، »حسن آزربایجان« آدی، آزربایجان تورکلویو اوغرون دا سیمگله شمیش بیر نئچه اؤنه چیخان آددان
بیریدیر. او، بوتون عؤمرونون میللی-سیاسی سورجینی ساده و صمیمی قلبی ایله اؤز اولوسونون آزادلیغی اوغرونا
وئردی. آزربایجانین کدری، باغرینین یاراسی، سئوینجی ایسه اوریینین اومودو اولدو! او، تورک گلنگ ی گره گی، اؤزل
آجیالرینی ایچینه گؤمهرک، وطن دردلرینی بار-بار باغیردی. سئودیی وطنی ائله سئودی کی، وطن اونا اؤز آدینی ارمغان
ائتدی. بو اوزدهن هرکس اونو » آزربایجان« سسلهدی. او، میللت و وطن بورجونو اؤدهمک اوچون گئجه-گوندوز بیلمهدن
جوشوب قوشدو. ان چتین گونلرینده بئله، اؤز دردلرینی میللتین طالعیندن اوستون توتمادی، توتامادی! چونکی، اونون آدی
یوردونون قوتسال آدییال قوتالنمیشدیر. بئله سعادتی ایسه، دونیادا آز آدام قازانار. اوشاقال اوشاقالشان، گنج ایله گنجلشهن،
دردلی ایله دردلش ن و بیر سؤزله میللتله میللتلشهن بیر عؤمورون زیروهسینه اوالشماق، سؤزسوز کی، اونون یاشانماسی
ایله اوالسی دیر. اوستاد، بونالرال یاشادی، یاشادیقجا میللی-اینسانی بلگسه ل اولوشدوردو. اونو، باشقاالریندان فرقله ندیرهن
بیر چوخ باشلیقدان سادهجه بیر نئچهسینه توخونورام:
-۱ میللی-سیاسی اؤزللیک: حسن بئی درین میللی-سیاسی دوشونجهیه ییلنمیش چوخ بوداقلی اجتماعی آکتور ایدی.
آزربایجاندا اوالن-بیتهن بیر چوخ میللی، مدنی، کولتورل توپالنتیالردا یا ایشتیراکچی کیمی و یا دوروما گؤره یاخین
دوستالری آراجی لیغی ایله غیابی شخص کیمی حاضر اولوردو. او، همین ییغ ناقالرین بللی بیر سونوج آلماسی اوچون
الین دن گلنی اسیرگمه ییر، دوستالریندا بو یولدا چالیشماسینی ایستییردی. اؤرن گ ین؛ ۱۹۸۳ میالدی ایلینده بیر تانینمیش
میللی فعالین اوغلونون آدگونونده حسن آغا دا اؤز موسیقی قروپو ایله ایشتیراک ائدیردی. سحره ایشلمیش ساعت ۲
رادهلرین ده شنلیک باشا چاتدی. حسن آغا و چالقی چی دوستالر چوخ یورغون ایدیلر. حسن آغا منه و بیر نئچه آرخاداشا
قالما اؤنریسی وئردی. اوندان قالما ندنینی سوردوم. اؤزل طرزیله دئدی؛ »بیر-بیریمیزی تانییاق بیراز! اوخودوغون شعره
گؤره، بعضی نوتالریم وار. اونالرین حاقین دا بیراز دانیشاق. بیر ده بیراز خوسانالشاق«! ساعت سحر ۴ دن اؤتموشدو.
دانیشدیغیمیز آنجاق، میللت و وطن اولدو. بیر ده اوشاقالرین اوزرینده چالیشما گره گی اولدو. گؤردوم کی، ش عر حاقدا
دانیشماق سادهجه بیر باهانا ایدی.
-۲ تشکیالتچی اؤزللیک؛ حسن آغا، بیر نئچه قوجامان آغابییمیزله بیرلیکده اؤلمز دؤکتور ذهتابینین یاراتدیغی
»موستقیل آزربایجان دئموکرات فیرقه سی«-نین ایلک آکتیویستلری کیمی چاغداش » آزربایجان میللی حرکاتی«-نین تملینی
قویانالردان بیری ایدی. او، اؤزونه اؤزل داورانیشییال دؤکتور، ذهتابینین قوردوغو دیل کورسالرینی ایداره ائدیر،
توپالنتیالرین تهلوکسیزلیینی مینی موما یئندیریردی. ۱۹۸۸)م( ایلینده تبریزده قوروالن »آزربایجان آزادلیق جبههسی«-
نین ان باشدا گلن کاردیناتورو محض حسن بی اولموشدو. -۱۹۹۲جی )م( ایلینین ایلک آیالریندا »آزربایجان قورتولوش
تشکیالتی«-نین مرامنامهسینین موذاکیرهسی حسن آغانین، دؤکتور، ذهتابینین و بیر نئچه آغابیین ایشتیراکی ایله تبریزین
الله دؤردیولون دا یئرلشهن اونون »آزربایجان موسیقی اؤیرتیم مرکزی«-نده کئچیریلدی. همین گون، مرکز بوتونلوکله
قاپالی دوروم آلمیشدی. و یئنه بیراز سونرا »آزربایجان مدنیت اوجاغی”نین یارانماسیندا مستثنا رولو اوینادی. گؤروندویو
کیمی، آزربایجاندا اؤرگوتلهنمه یولوندا اوستادین بؤیوک رولو اولموشدو.
-۳ اجتماعی اؤزل لیک؛ »تبریزین آبورئیحان دؤرد یولوندا بیر حسن آغا دمیرچی وار. اوردا هم ده ماشین تعمیرینه
باخیلیر. کیمسه سیزلرین کیمسهسیدیر او آغا«! بو بیر چوخالرینین ازبری اولدوغو آدرس ایدی. حسن آغا، اونا اوزانان
الی، بوش قایتارماز، پاراسی اولمایان یوخسولالرا یاردیم ائدر، بیر چوخ عائلهنین سوفرهسینی قیداسیز قویمازدی. اونون
بو سؤزونو هئچ اونوتمارام: »وطنسئورلیک شوعار دئییل، یاشامی پایالشماقدیر! اینسان پایالشدیقجا خوشبخت اولور.«
اونون دوشگون و تابسیز زامانیندا قاراداغ »ورزقان« دئپرهمینده گؤستردیی ۷ آیلیق اؤزوئری و فداکارجا جانین دان
کئچمهسیدیر. او، ۷ آی بویونجا ییلمادان، سارسیلمادان هر گون تبریز-ورزقان یولونو توتاراق، گنج آرخاداشالری ایله
میللتینه چؤرکچی خانا دیکمکله، گرچک بیر میللتچینین سوسیال بیری اولما گره گ ینی گؤستردی. آیریجا، همین
اینسانسئورلیگی اوزوندن پانفارسیست رئژیم طرفیندن سوچلو گؤرونهرک گوجسوز جیسم یله زیندانا دوشمهسی و همین
رئژیم زیندانیندا موسیقی کورسالری باهاناسی ایله میللی گنجلرین روح یوکسلیشینه چالیشماسی اونون توپلوما باغلیلیغی
نین باشقا اؤرنکلریندن بیریدیر. حسن آغا، تک بیر آنالمال میللی سیاسی یولون ان باشل یجا ایلکهسینی»پرینسیپنی« سوسیال
و اجتماعی اولماقدا گؤروردو.
-۴ دئموکرات، اؤزگور و چاغداش اؤزل لیگی؛ اوستاد حسن آزربایجان، هئچ زامان اؤز دوشونجهسینی کیمسهیه آشیالماغا
چالیشمادی. اونون ان باریز اؤزللیگی چوخونجو )چئشیدلیلیک دوشونجه( اولدوغو ایدی. بو اوزدهن چئورهسینده سولون
سولوندان، ساغین ساغینادک دوست بولونور. او کیمسهیه ایدئولوژیک باسقی یاپماز، کیمسهنی ایدئولوژیک دوشونجهسی
ایله اولچموردو. بو، اوستانین گؤروشسوز اولدوغونو دئییل، گئنیش میللت آدامی اولدوغونون گؤسترگهسی ایدی. او،
دوشونوردو کی، ۱۰۰ ایل بویونجا میللی اریتمه سیاستی و فارسالشدیرما ایستراتگی یاسی آلتیندا ازگین دورومدا اوالن
میللتین دوشونجه آخاری دایانمیشدیر. میللتین وار گوجونو اؤزونه قایتارماق، اؤز وئری و دؤزوم ایستر. اؤزگه و دوشمن
دوزاغیندا اینلهین میللتیمیزی، آیری-سئچگیلیک یاپماقال بیر ده بیز دارماداغین ائتمه مه لییک. بئله سؤزلرین دیله گتیرهنی
بیر باشا حسن بئی اولماسا دا، اونون اؤز روح ترجمانی بو سؤزلرله تانیتیم تاپدی. او، اؤزگورلویو و چاغداشلیغی بیر
آرادا توتاراق کوتله سل دئموکرات اؤرنگ ی کیمی هرکس ین سئوگیسینی قازاندی. بیر چوخ موسیقی اوستادین وئریملی
اؤیرنجی سئچیم وایینا قالدیغی یئرده، او، وارلی، یوخسول، وئریملی، وئریمسیز سئچیمینه اوغراتمادان توپدان اوشاقالری،
یئنییئتمهلری و گنجلری اؤزنل و نسنل ائیتیمله میللی-سیاسی و اینجه صنعت روحو ایله توپلوما مال ائلدی.
-۵ چوخ بوداقلیلیق و یورولمازلیق اؤزللیگی؛ »حسن آغا هارادا؟ ائیتیمده، بازارلیقدا، تویدا، یاس ائوینده، بابا باغیندا
جوزامیلرین یانیندا گؤروشو واردیر، خستخانایا خسته گؤتوردو، ماشینی دایانان بیرینین یاردیمینا گئتدی، ائو دوزلدیر،
قاراداغ دادیر، ائوده بسته یازیر، یئنی کیتابینی باسدیرماق اوچون باسیم ائویندهدیر، توتولدو زینداندادیر، موسیقی قروپو
ایله فیالن شهردهدیر، گولش سالونوندادیر، داغدا، باکیدادیر، ایستانبولدادیر و یوزلرجه بونا بنزر ایشلر! گؤروندویو
کیمی، حسن هرگولو و باشقا آنالمی ایله حسن آزربایجان، سوسیال چالیشمادان توتموش ائکونومی، سیاسی، ایدمان و اینجه
صنعت دالالرینین اؤتهسینه یاییلمیش بیر سارسیلماز حیات گؤسترگهسیدیر. بیر اینسان عؤمرونه سیغمایان بو بویدا گئنیش
آالنلی چئشیدلیک یارادان چوخ آز اینسان تاپیلسا دا، اوستاد اونالردان بیری ایدی.
-۶ یازار، شاعر، بسته کار اؤزللیکلری: اوستادین یوکسک تحصیالتی اولماسا دا، اؤز آنا تورکجهسینه اوالن بؤیوک
باغالنتیسیندان دوالیی، یازارلیغی و شاعرلیگی ده هرکسه بللی دیر. او، ایستر میللی-سیاسی یؤنلرده، ایسترسه ده موسیقی
آالنیندا بیر چوخ اثرین مؤلفی اولموشدور. یازدیقالری اثرلرین موسیقی بستکارلیغی دا اونون اؤزللیکلریندن بیریدیر.
یازدیغی چوخلو ساده، الکین میللی آنالملی شعرلرله یاناشی، میللی موسیقی ایله باغلی اورتایا قویدوغو کیتابالری ائیتیم،
اولوسال اؤزللیکلری چوخ دیقت چکیجی یازیلی ارثینی اولوشدورور. موسیقی اؤیرنجیلری اوچون درسلیک کیتابی اوالن
»آزربایجان موغامالری«، »آزربایجان ماهنیالری«، »سهندیه« اوپئراسی، »آزربایجان مارشالری«، »هارایلی تبریز«،
»اودالر یوردوندان آدالر« کیمی یازیلی اثرلرین یازاری محض حسن دمیرچی ایمضاسی ایله مارکاالشمیشدیر. بو ایسه،
اوستادین نه قدر بوداقلی چالیشماالرینین دانیلماز فاکتیدیر.
-۷ سؤزده، عمل ده امانتدارلیق اؤزل لیگی: بیلدی گ یم، تانیدیغیم حسن آزربایجان آدینین تکجه ساداالنان اؤزل لیکلری ایله
دئییل، عئین زاماندا سیرر کوپو اولدوغو دا دانیلماز بیر اؤرنک نقطهسی اولموشدور. سیرریم اونون دا گیزلیسیدیر
دئیهن بیر چوخالرینی تانیرام کی، اورکلرینین آجی سینی اونونال بیرلیکده پایالشماقدان هئچ تدیرگینلیک یاشامیردی.
ترسینه اونونال پایالشیالن اورک دردلرینین بیر چوخو چؤزوم اومیدی بولوردو. کیمسهنین ائو سورونالرینا اومیدسیزلیک
حاکم اوالن زامان، حسن بئ ین بیر اولوملو یول تاپاجاغی یادالرا دوشوردو. هانکی ائوین مع یشتی سؤز قونوسو اولونجا
ابورئیحان دؤرد یولون داکی کاراژ ویا الله دؤرد یولون داکی آزربایجان موسیقی ائیتیم ائوی امانت قاپیسی کیمی چالینیردی.
ایستر سیاسی قورومساللیقدا، ایسترسه ده، توپلومسال آالنالردا اونون آدی سؤزده، عملده بیر امانت ساندیغی کیمی قبول
اولونوردو.
-۸ گؤزه ل آتا، آرخاداشلیق، یولداشلیق اؤزللیگی: اوستاد ائشینه، عشقینه، اوشاقالرینا قارشی سونسوز سایغی گؤسترهن
بیرآتا اؤرنگ ی ایدی. بلکه بعضیلری اوچون بیر آتانین اوالدینا قویدوغو ماددی ثروتلر اؤلچوم اولسون. بیر آتانین
اوشاقالرینا وئرجه گی هر شئیین باشیندا اردهم و شخصیت گلمک دهدیر. بیر چوخ اوالدالر وارکی آتانین بیر عؤمور
توپالدیغی مادی قایناغی بیر نئچه گئجهده قورودار. اوالد وار کی، آتانین یاشام فلسفهسینین قارشیسینا عصیان قالدیرار.
بیر آتا وار کی، اوشاقالری اوندان سونرا بوتون ایزلرینی یوخ ائتمهیه چالیشار. بیر اوالدالر دا وار کی، آتانین گئتدی گ ی
یولون عسکری اوالر و آتاسینین جیزگیسینده یورومه گی شرف بورجو بیلر. بو گون، اوستادین قویدوغو شرف یولو،
میللی یولو اوجاق کیمی پار -پار یانیرسا، میللتینه سیجاقلیق وئریرسه، اونون باالالرینین، سایغی دگر ائشینین ده چوخ پایی
واردیر. بو ایسه، او دئمکدیر کی، هرگولو عائله سی، آتانین آلتین یاشام یولونو اولو بیر ارث کیمی ساخالماقدان اولدوقجا
بؤیوک قیوانج»سئوینج، فخر« دویورالر.
-۹ بوتؤوچو اؤزللیگی: او، قاراباغ اوغرون دا دؤیوشهن قهرمان آزربایجان عسکرینین ۴۴ گونلوک ساواش ظفرینی
گؤرمهدی. قاراباغین قیسمه ن آزادلیغینی گؤرمک، بلکه ده هرکسدن چوخ بوتون موباریزه آالنیندا قاراباغی یاشادان
اوستادین حاققی ایدی. یازیقالر اولسون کی، دوشمن الی چوخ زهرلی و بیجاغی کسکیندیر! او، بیر بوتونلوک سئودالیسی
ایدی. -۱۹۹۸جی ایلین یاییندا حسن بئی ایله اؤلمز ا. ائلچی ب ئین گؤروشو اوالجاق ایدی. »بوتؤو آزربایجان بیرلیگی«نده
داشیدیغیم سورونلولوغا گؤره، بو گیزلی گؤروشو من تشکیل ائت مهلی ایدیم. بی گون آخشام راده لری بو ایکی میللی اؤندرین
گؤروش زامانی ایدی. نورمال اوالراق، بئ ین گؤروشلری باکی نین خاقانی کوچهسینده یئرلشهن آزادلیق رئداسییاسی
مکانیندا کئچیریلیردی. او گون ب ئی مندن گؤروش قونوسوندا سوروشاندا بئله دئدیم: »بئی، سیزینله حسن آغانین گؤروشو
داها گیزلی اولماسی گرکیر.« بئ ی، یاردیمچیسی علی بئه بو گؤروشون اؤز ائوینده کئچیریلمهسینی و او گونه عایید اوالن
آخشام گؤروشلرینین لغو اولونماسینی دئدی. بیز آخشام حسن آغا ایله بئین ائوینه گئتدیک. قاپینی دؤیدوم. قاپی آچیلدی. بئی،
قاپی آیاقینا قدر حسن آغانی قارشیالماق اوچون گلدی. بونالر ایکیسی ائله قوجاقالشدیالر کی، ائله آغالش دیالر کی، من
عمرومده بئله بیر صحنه گؤرمه میشدیم. گؤزلریم علی ب ئین گؤزلرینه ساتاشدی. اونون دا گؤزیاشالری دورموردو. منیم
دوروموم داها بتر ایدی. هارداسا ایکی بئی، دقیقهلرله قوجاقالشیب آغالشدیالر. بو ایکی وطن سئودالیسی بوندان اؤنجه
بیر-بیرینی هئچ گؤرمه میشدیلر. آنجاق، سانکی ایللر اؤنجهدن بیر-بیرینی ایتیرمیش قارداشالر ایدیلر. بو سادهجه اوستادین
بوتؤو آزربایجانا اوالن سئوگیسینه تانیق اولدوغوم بیر جانلی اؤرنک ایدی.
اوستادین دا یولو، م.ا. رسول زادهلر، م.ت. ذهتابیلر، ا. ائلچی بئیلر کیمی میللتیمیزین اؤزگورلوک و باغیمسیزلیق یولودور.
موم کیمی بیر عؤمور وطنین ، میللتین یولونا ایشیق ساچان بو بؤیوکلریمیزین اولو روحالری هر زامان گنجلیگ یمیزله
اوالجاقدیر. یولالری آچیق، میللی داواالری میلی قورتولوش و اولوسال بایرام اولسون.
ائلدار قاراداغلی
۲۰۲۳-۰۸-۲۴
