عمروموزو آذربایجان اوغروندا قویدوق – قاراداغلیلار
اسوئچده یاشایان میللی فعال، میللی قورتولوش حرکاتینین رهبری ائلدار قاراداغلی و اونون حیات یولداشی میللی فعال آذر خانیم فرخی نین Axar.az-آ مصاحیبه‌سی:
– آذر خانیم، ایللردیر باکییا گلمیردینیز. بو، نه ایله علاقدار ایدی؟
– باکییا ۱۸ ایلدن سونرا یئنیدن گلیرم. ایلک دفعه ۱۹۹۵-جی ایلده گلمیشدیک. ۲۰۰۵-جی ایلده باکیدان گئدنه‌م. بورا چوخ دییشیب، داها دا انکیشاف ائدیب. اینانیلماز شکیلده دییشیب. معین سببلردن گله بیلمیردیم. عائله قایغیلاری و ایش مانع اولوردو. لاکین باکییا سئوگی، محبت همیشه اولوب.
– باکییا ایلک سفرینیزدن سونراکی تاثراتینیز ماراقلیدیر…
– حیات یولداشیم ائلدار بی ایراندا حبسدن چیخاندان سونرا ایکی-اوچ گون عرضینده قرار وئردیک کی، اؤولادلاریمیزی دا گؤتوروب بورانی ترک ائدک. بیلیردیک کی، ائلدار بئیی بیر نئچه دفعه توتموشدولارسا، یئنه زیندانا آتاجاقلار، داواملی اولاجاق. بو اذیتی اؤزوم، عائله‌م و اوشاقلاریم دا گؤره‌جه ییک. اودور کی، ائویمیزی تبریزده قویوب باکییا گلدیک.
– گونئی‌ده‌کی ائوینیز اوچون داریخیرسینیز؟
– ائویمیز اوچون داریخیرام. گئدیب گؤرمک ایستیره‌م. لاکین بیلیرم کی، بو، ممکون دئییل. رژیمین سیاستی بئله‌دیر کی، بیزیم کیمی فعاللار اوچون همیشه تهلوکه وار. نه اینکی بیز، حتی اؤولادلاریمیزین اورا گئتمه یی تهلوکه‌لیدیر. اودور کی، ائویمیزی گئدیب، گؤره بیلمریک. خاطره‌لریمیزده قالیب. هردن «گوگل مپ»ده باخیریق. تبریزین کوچه‌لرینی دولانیریق. بئله یاد ائدیریک.
– هر زامان ائلدار بئی ین یانیندا اولموسونوز. یولداشینیزا دستیینیز ایندی ده داوام ائدیر؟
– طبیعی، ائله دیر. اصلینده، چوخ آغیر یولدور. هم ده هر اینسان بو جور اولمور. یورولمادان حیات یولداشینین یانیندا اولسون، مسئولیت داشیسین و یولوندان دؤنمه‌سین. دایما تورپاغینی، وطنینی دوشونسون. اما زامانلا، اینسان یاشا دولدوقجا چالیشیر کی، بو مسئولیتی گنج نسله ده اؤتورسون. اودور کی، فعالیتیمیز داوام ائدیر. بیز ایندی غربتده‌ییک و گؤردویوموز ایش ایسه اوشاقلاریمیزا تورپاق سئوگیسینی، وارلیغیمیزی، منلییمیزی آشیلاماقدیر. غربتده اولساق دا بیر-بیریمیزین پیس-یاخشی گونونده یانیندا اولماغا چالیشیریق. اساس اودور، اؤولادلاریمیز دیللرینی، عزیز گونلریمیزی بیلسینلر.
– اؤولادلارینیز دا سیزین کیمی مباریزه یولونو سئچیبلر؟
– اوچ قیزیم وار، عائله قوروبلار. بئش نوه‌م وار. قیزلاریم دایما بیزی دستکلییرلر، مباریزه‌میزی آنلاییرلار.
– آدینیز ماراقلیدیر. بو آدین سیزه وئریلمه‌سینین خصوصی آنلامی وارمی؟
– آتام پیشه وری زامانیندا گنجلیک قولونون بیر عضوو ایدی. من ده ۲۱ آذرده (۱۲ دکابر) آنادان اولموشدوم. بو سبب‌دن ده آتام آدیمی آذر قویوب.
– قارشی‌دان ۲۱ آذر گلیر. یاشادیغینیز ایسوئچده بونونلا باغلی تدبیرلر تشکیل ائدجکسینیز؟
– اصلینده، اولمالی ایدی. لاکین تدبیرلر دکابرین ۹-دا نظرده توتولوب. مکانی او گون اوچون آییریبلار. بیز ایسه باکیدا اولاجاغیمیز اوچون بو تدبیرلرده ایشتیراک ائده بیلمه یه جییک. اما اورادا اولان دیرلی دوستلاریمیز تدبیرلره قاتیلاجاق و او گونو مطلق یاد ائد‌جکلر.
– ائلدار بی، سیز نئجه، آذر خانیمین دسته یینی حیس ائتمیسینیزمی؟
– بیزیم ایلک تانیشلیغیمیز سیاسی حیاتیمیزلا باغلی‌دیر. ائله سیاسی حیاتیمیز دا اورتاق اولاراق باشلاییب. بیزده – تبریزده ایستر سیاسی، ایستر میللی، ایستر دین آدامی اولسون، مباریزه‌لرینی داغلارا چکیلمکله آپاریرلار. چونکی داغ آزادلیق، اوجالیق و اوچماق دئمکدیر. بیزیم ده حیاتیمیزین چوخو داغلاردا کئچیب. منیم تبریزده پرویز زارعی آدلی دوستوملا بیر کیتاب ماغازامیز وار ایدی. آذر خانیم دا اورا تئز-تئز گلیردی. اورادا تانیش اولدوق. بوندان سونرا ائوله‌نمه‌یه، اورتاق حیاتیمیزی داوام ائتمه‌یه قرار وئردیک. او زاماندان اعتباراً چیین-چیینه مباریزه آپارمیشیق. آذربایجانین قورتولوش تشکیلاتینین و اوشاق باغچاسینین تاسیسینده آذر خانیمین و دوستلاریمیزین بؤیوک رولو اولوب. او زامانلار بیز تبریزده قاچاق اوشاق باغچاسی یارادا بیلدیک. قاچاق دئدیکده، یعنی گیزلی فعالیت گؤستریردی. رژیمین نظریندن اوزاق ۳ ایل یاریم بیز اورانی ایداره ائتدیک. بو ایللر عرضینده یوزلرله آذربایجانلی عائله‌نی بیر-بیرینه کیلیدلدیک. اوشاقلاری بیر-بیری ایله دوستلاشدیردیق، میللیلشدیردیک. الیمیزدن گلنی ائتدیک. ۱۹۸۶-جی ایللردن بحث ائدیره‌م.
– اوشاقلارین میللیلشمه‌سین‌ده باغچانین رولو ندن عبارت ایدی؟
– آذربایجان دیلی، موسیقی، رقص، اوشاق پسیخولوگییاسی ایله باغلی درسلر کئچیریلیردی. فرق‌لی آتموسفرده فعالیتلریمیز اولوردو. سونرا بو فعالیتلریمیزی گنجلره تهویل وئردیک. بیز داها چوخ سیاسی‌لشدیک. ۱۹۹۲-جی ایلده دوکتور زهتابی، حسن بی دمیرچی کیمی ضیالیلاریمیزلا قورتولوش تشکیلاتینی یاراداندا آذر خانیم دا بیزیمله بیرگه اولوب. ایندییه کیمی ده بو حرکاتین ایچین‌ده‌دیر. بیرلیکده حرکت ائدیریک. اومورام کی، سون نفسیمیزه کیمی بو میللته، بو بایراغا، بو دؤولته وفالی قالاجاغیق.
– بیرلیکده سیزین کیمی میللی مباریزه‌یه قوشولان عائله‌لرین سایی چوخدور؟
آذر خانیم: وار، البته. گونئی‌دن بیزیم کیمی عائله‌لر وار کی، فعالیتلرینی گئجه-گوندوز دئمه‌دن وطنین آزادلیغینا حصر ائدیب. خانیمی دا، بیی ده مباریزه آپاریرلار. بیر-بیریمیزی گؤره‌نده دردلشیریک. بعضا توپلانتیلاردا، آکسییالاردا اشتراک ائدیریک، قارشیلاشیریق. غربتده ائلدیر کی، اینسانلار گرک بیر-بیرینین یانیندا اولا. مختلیف دوشونجه طرزیندن آسیلی اولمایاراق، اگر وطنله باغلی مباریزه‌نین ایچینده‌سن‌سه، گرک بیر-بیریمیزی دینله‌یه‌ک. حیات فیکیر آلیش-وئریشیندن عبارتدیر.
– آذر خانیم، گونئی‌لی خانیملاری بو مباریزه‌ده آکتیو حساب ائتمک اولار؟
– غربتده اولان گونئی‌لی خانیملار سیاسی حیاتدا فعال اولماسالار دا، اؤز مدنیتینی، عادت-عنعنه‌لرینی یاشاتماقلا وطنه خیدمت ائدیرلر. موسیقیمیز، دیلیمیز، میللی یئمکلریمیزی دایم تبلیغ ائتمه‌یه، یاشاتماغا چالیشیرلار. لاکین سیاسی مباریزه‌ده اؤنده دئییللر. ایچریده – گونئیده ایسه بیزیم خانیملاریمیز داها فرقلیدیر. سوسیال شبکه‌لرده پایلاشدیقلاری ویدئولاردان گؤرونور کی، اونلار نئجه جسارتلیدیرلر. وطنپرور شعیرلر سسلندیریر، میللی وارلیقلارینا صاحب چیخیرلار. دیلیمیزه، تاریخیمیزه داها یاخشی بلددیرلر. جواندیرلار، دوزدور، لاکین بؤیوکلریندن درسلر آلیبلار. بیزیم چوخ گؤزل ضیالی خانیملاریمیز، یازارلاریمیز وار. آرالاریندا سیاسی مباریزه آپارانلاریمیز چوخدور. لاکین یولوموزون حامار اولماسیندان اؤترو خانیملاریمیزین داها دا آکتیو اولماسینا احتیاجیمیز وار. صحبت اونلارین اؤولادلارینی نئجه یئتیشدیرمییندن، هانسی روح‌دا بؤیوتمییندن گئدیر. او اوشاقلار منلیکلرینه، کیم‌لیکلرینه صاحب چیخسالار، بو رول بیره یوز آرتار.
– ائلدار بی، خانیملاریمیزین جمعیت‌ده‌کی فعاللیغی سیزی قانع ائدیر؟
– یوخ، ائتمیر. دونیا اؤلکه‌لریندن چوخ گئریدییک. ایستر گونئیده، ایستر قوزی‌ده. دوغرودور، قوزی‌ده یاواش-یاواش گنجلریمیز سوسیال-اجتماعی ایشلرده آکتیو اولماغا سی گؤستریرلر. ائله ماشین سورمیین اؤزو بیر سوسیال حرکت‌دیر. بو، چوخ گؤزلدیر، اما کیفایت ائتمیر. گلجییمیزی تعمین ائتمک ایستییریکسه، آذربایجانیمیزین پارلاق گجیینی گؤرمک ایستییریکسه، قادینلاریمیزین اوزرینده چالیشمالیییق. سئوینیرم، مشاهده ائدیره‌م کی، گنج بیر خانیمین دانیشیقلاری داها سیاسی‌دیر. معیشت صحبتلریندن داها چوخ، اجتماعی-سیاسی حیاتدا باش وئرنلری مذاکیره ائدیر، بو باره‌ده اؤز فیکیرلرینی بیل‌دیریرلر. بودور اؤنملی. دؤلتیمیز ده گنج خانیملارا دایما شرایط یاراتمالی‌دیر.
امینم کی، قیزلاریمیز داها گوجلو و قدرتلی اولاجاقلار.
– آذر خانیم، ائلدار بیله، سیاسی فیکیرلرینیزین اوست-اوسته دوشمدیی مقاملار اولور؟
– ائوده مخالیفت منم (گولورلر). عائله‌ده دانیشاندا دئییرم کی، ائلدار بی اقتداردیر، من ایسه مخالیفت. لاکین میللی مسئله‌لردن دانیشاندا فیکیرلریمیزین ۸۰ فایزی اوست-اوسته دوشور. چونکی بیز عینی عقیده‌نین، فیکرین داشیییجیلاری اولموشوق، بئله ده داوام ائدیریک. آرامیزدا ضدیت اولسایدی، یقین کی، بیر آرادا دا اولمازدیق. ۴۲ ایلدیر ائولیییک. فیکیرلریمیز، حسلریمیز، اوست-اوسته دوشوب کی، بو قدر یول گله بیلمیشیک.
ائلدار قاراداغلی: حیاتدا ممنون اولدوغوم مقاملاردان بیری حیات یولداشیمین منیمله همفیکیر و عینی دوشونجه‌ده اولماسیدیر. ۱۹۹۷-جی ایلده بوتؤو آذربایجان بیرلییی یارانان‌دا ائلچیبی ۶-۷ نامیزد خانیمین آراسیندان آذر خانمی معاوین سئچدی. گؤزله‌میردیک، نامیزدلر آراسیندا تانینمیش خانیملار وار ایدی. لاکین ائلچیبی محض آذر خانمی اؤز معاوینی اولاراق گؤرمک ایسته‌دی. ائلچیبی بؤیوک شخصیت ایدی. اونون باب-دا یگانه خانیم معاوینی آذر خانیم ایدی. او زامان حس ائلدیم کی، بیز نه قدر یاخین و بیر یولدا گئدن اینسانلاریق. اینسانلار بیزی نمونوی حیات یولداشی و یول یولداشی کیمی قبول ائدیردی. بو باخیمدان، اؤزومو چوخ خوشبخت حس ائدیره‌م. چونکی یورودویوم یولدا آرخامی دایایاجاغیم بیر داغ وار. من اونون حیات یولداشی کیمی خصوصیتلریندن دانیشمیرام، او اؤز یئرینده. آذر خانیمین یول و عقیده یولداشی اولاراق کیفیتلرینی قیمتلندیریرم. هر شئی‌دن اؤنجه بیر آنادیر، ننه‌دیر. بو سؤزلری هر زامان اعتراف ائتمره‌م و دیله گتیره‌ن اینسان دئییلم. لاکین اؤولادلاریمین بئله آناسی اولدوغو اوچون نه قدر خوشبخت اولدوقلارینی گؤروره‌م، حس ائدیره‌م و بونو دئمه‌لییه‌م. تکجه، عائله‌سی، اؤولادلاری دئییل، اطرافداکیلارا، دوستلارینا قارشی دا عینی حساس‌لیق و جانی یانانلیق مشاهیده ائتمیشه‌م. صمیمی، ساده، تمیز و یالاندان اوزاق اینسان اولدوغونا گؤره، من ده چوخ شئیلر اؤیره‌نیرم.
– گونئی آذربایجانلا باغلی آرزولارینیزدان دانیشاردینیز…
آذرخانیم: بیز و بیزیم بؤیوکلریمیز اؤمروموزو گونئی آذربایجان اوغروندا قویدوق. گونئیین مستقیل‌لییی، بوتؤو آذربایجان ایندی بیر آرزو کیمی گؤرونسه ده، گله‌جکده مطلق اولاجاق. نه زامان اولاجاق، بیلمیرم. بو، بیزیم اوچون نیه اؤنملیدیر؟ چونکی اولدن بیر میللت ایدیک، بؤیوک گوجلرین الی ایله ایکییه بؤلوندوک. یاریمیز بو تایدا، یاریمیز او تایدا قالدی. منیم آتا-آنام قوزی‌دن گونئیه گئدیب. ائوده دانیشاندا «آذربایجانلیییق» دئمیشیک. بو کلمه‌نین ایچینده هم گونئی وار، هم قوزی. گونئیده اسکی الیفبا کئچرلیدیر. سئویندیریجی حالدیر کی، جوانلاریمیز اسکی الیفبا ایله یاناشی، لاتین الیفباسیندا دا یازیب-اوخویا بیلیرلر. بو، ائله بوتؤولویون بیر تمه‌لیدیر. ان اساسی بودور کی، گونئیده یاشایان اینسانلار حاق و حقوقلارینی بیلیر. باخمایاراق کی، زور شرطلری اولان بیر دؤلت‌ده یاشاییرلار. آسیر، کسیر، ایتیریر و توتور. لاکین اوردا یاشایان اینسانلار بو شرطلره رغما اؤز وطنلرینی ترک ائتمک ایستمیر و چابالیییرلار. گیزلین ده اولسا، آغیر دا اولسا، یوخسول دا اولسالار تورپاق، وطن یولوندا مباریزه آپاریرلار. بو دا گلجیین چوخ گؤزل اولاجاغینی گؤستریر.
باخمایاراق کی، خاریجده یاشاییریق، بیز ایچرینین سسیییک. مباریزه آپاران سویداشلاریمیزین سسینی دونیایا چاتدیرمالیییق. بو بیزیم ایشیمیزدیر و الیمیزدن گلدیی قدر ائتملیییک. چونکی اونلار خاریجده یاشایانلار کیمی سربست شکیلده فعالیت گؤستره بیلمیرلر.
