روستای تاریخی کندوان تنها روستای تاریخی صخره‌ای در جهان است که زندگی در آن جریان دارد اما برخی ساخت و سازها در سالها و دهه‌های گذشته بافت این روستا را تغییر داده است.
روستای تاریخی کندوان را نه در سراسر ایران بلکه گردشگران خارجی نیز به خوبی می‌شناسند؛ روستایی صخره‌ای با معماری بی‌نظیر که در سراسر جهان همتا ندارد. اگرچه در دو کشور ترکیه و آمریکا هم یک روستای صخره‌ای با معماری تقریبا مشابهی وجود دارد اما به دلیل اینکه این دو روستا خالی از سکنه هستند؛ قابل مقایسه با روستای کندوان که جریان زندگی در آن وجود دارد، نیست. روستای تاریخی کندوان نه تنها برای آذربایجان‌شرقی بلکه برای ایران اثر تاریخی بی نظیری به حساب می آید که در فهرست آثار ملی هم ثبت شده است. با تمام این تعاریف ناآگاهی مردم روستایی و غفلت مسئولین در سالهای گذشته باعث شده تا به بافت تاریخی این روستا آسیب وارد شود و ساخت و سازهای جدید شکل معماری بی‌نظیر این روستا را تغییر دهد.
ساخت و سازهای ناموزون با بافت صخره‌ای روستا شکل تاریخی کندوان را تخریب می‌کند و حتی تهدیدی برای این اثر در فهرست یونسکو می‌باشد. این روزها البته کرونا هم به گردشگری این روستا آسیب زده اما مردم روستای کندوان ترجیح دادند که به جای سلامت مردم و گردشگران، گردشگری این روستا به خطر بیفتد و چهار ماه ورودی این روستا به روی گردشگران و غیر بومی‌ها بسته بود.
آغاز ساخت و سازهای غیرمجاز از سال 50
احد نعمتی، رئیس میراث فرهنگی اسکو در گفت‌وگو با آناج در خصوص ساخت و سازهای غیرمجاز و مغایر با بافت تاریخی کندوان اظهار داشت: از سال 50 به بعد ساخت و سازهایی در روستای کندوان انجام شده که مقصر آن نه دولت و نه مردم بوده‌اند زیرا هیچ طرحی برای نحوه ساخت و سازها نبوده است. در سالهای 76 تا دهه 80 هم ساخت و سازهای غیرمجازی در این بافت انجام شد اما در دو سال گذشته به جز یکی دو چادر که تخریب شدند، ساخت غیرمجازی نبود.
وی با اشاره به مجوزبرخی مرمت‌ها عنوان کرد: برای برخی بافت‌ها مخروبه اجازه مرمت داده شد و طرح‌هایی برای تقلیل طبقات، اصلاح نما و تغییر در و پنجره‌ها داده شده که با توجه به میزان بودجه پیش می‌رویم.طرح هادی بنیاد مسکن و طرح جامع میراث فرهنگی هم از جمله مواردی بود که مغایر هم بودند و در نهایت در قالب یک طرح تلفیق شدند تا این مشکل هم حل شود.
روستاییان چهار ماه ورودی را بستند
مدیرپایگاه میراث فرهنگی کندوان با بیان اینکه حریم روستا در حال ثبت است، گفت: بازارچه صنایع دستی در ورودی روستا در حال کار است و تصمیم گرفته شده تا برخی تجاری‌های غیرمجاز به آنجا منتقل شده و این تجاری‌ها هم تخریب شوند. همچنین برای بهتر شدن مسیر سنگفرش را از هتل کندوان تا انتهای روستا اصلاح کرده‌ایم. تمام تلاش ما این است که روستای کندوان در عین حفظ بافت تاریخی تمیز و زیبا باشد.
وی در پاسخ به وضعیت گردشگری پس از شیوع کرونا توضیح داد: تنها روستایی بودیم که چهار ماه به صورت داوطلبانه با کمک دستگاه‌های دولتی ورودی روستا را بستیم تا بیماری همه‌گیر نشود اما به دلیل اصرار مردم و کسبه بعد از برگزاری دوره‌های بهداشتی ورودی روستا را باز کردیم و خوشبختانه پروتکل‌ها تا حد زیادی رعایت می‌شود. البته مراجعه گردشگران خیلی کم شده و تنها روزهای پنجشنبه و جمعه آن هم به اندازه روزهای معمولیقبل گردشگر حضور دارد.
سایه سنگین ساخت و سازها بر ثبت جهانی
با وجود اینکه در دوسال گذشته هیچ ساخت و ساز غیرمجازی رخ نداده اما همچنان ساخت و سازهای گذشته زخمی بر پیکر این روستا هستند. روند ثبت جهانی کندوان هشت سالی است که آغاز شده اما هنوز به سرانجام نرسیده و شاید یکی از دلایل این تعلل تغییر بافت تاریخی این روستا باشد.
